İstanbul’da fakir bir Yahudi Seferad ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen, Ermenice, Türkçe, Yunanca şarkılarıyla sahneyi titreten, Nazilerden kaçan Yahudi ailelere evini açan, yürek yakan kadınların şarkılarını diline dolayan bir sanatçıdır Roza Eskenazi.

MEYDAN OKUMANIN MÜZİĞİ

Rumca, Türkçe, Arapça, Ermenice’nin yanı sıra Yahudice, İtalyan ve Ladino dillerinde şarkılar söyleyen Roza, Rum ve Anadolu halk şarkılarından amane havalarına, rembetikolara kadar uzanan bir şarkı repertuarına sahiptir. Roza Eskenazi, özellikle İzmir tarzında söylediği rembetiko şarkıları ile bilinir.

Yirminci yüzyılın başından itibaren İstanbul’da, İzmir’de ve Yunanistan’da çeşitli formlarda var olmuş olan rembetiko, Yunan kent kültüründe isyancıların, sığınmacıların, uyuşturucu kullananların, sosyal normlara meydan okuyanların oluşturduğu bir alt kültürün müziği olarak başlamıştır. Rembetiko şarkıları çoğunlukla yasak aşkları, uyuşturucu bağımlılığını, polis operasyonlarını, ölümleri, kavgaları, yeraltı dünyasını, hapishaneleri ve vatan özlemini anlatır.

Şarkılar argo bir dille yazılır. (Petropoulos, 2000)

YÜREK YAKAN KADINLARIN ŞARKILARI ONUN DİLİNDE

Rembetiko şarkılarında belirgin biçimde yer alan “anne” figürünün yanı sıra, resmedilen kadınların birçoğu hayat kadınıdır. Kentlerde yaşayan ve belli bir ölçüde ekonomik özgürlüğe sahip olan bu kadınlar genellikle acı veren, cefa çektiren, kıskanç, soğuk ve sadakatsiz kadınlar olarak anlatılır. Onlar hep erkeklerin yüreklerini “yakarlar” (Holst,1993).

Panayotis Tundas tarafından 1932’ de yazılan ve Roza Eskenazi’nin tarafından söylenen “Hariklaki” adlı rembetiko, bir kadına aşık olan ve onu kıskanan bir adamı anlatır:

“Dün akşam Hariklaki/ Aldın çalgını eline / Bir ciğeri beş para etmezle/ Eğlendin aşağıda, Paşalimanı’nda/ Bu sabah Glfada’ya gittin/ Taşbebek, kıyak bir arabada/ Bir ördek, bir kaz gibi yüzdün/ Dün akşam Atina’ da/ Kıskandım işte seni ve ağlıyorum/ Aah Hariklaki, nasıl da incitirsin beni/ Aman, aldattın beni”

(Holst,1993)

Sahnede hem dans eden hem de şarkı söyleyen Roza Eskenazi, herhangi bir müzik eğitimi almamasına karşın besteler yapmış ve şarkı sözleri yazmıştır. Bunların arasında 1934 yılında kaydettiği “To Kanarini/Kanaryam” adlı şarkısını belirtmek gerekir.

Yazının tamamı için TIKLAYIN